جولان داعش در آشفته‌بازار بحران سیاسی عراق

در میانه آشفته بازار بحران سیاسی بر سر تشکیل دولت جدید در عراق، نیروهای نظامی وابسته به گروه تروریستی داعش در بامداد 21 ژانویه 2022 (1 بهمن 1400) به یک پادگان ارتش این کشور در شمال بغداد حمله کردند و بنابر اعلام منابع دولتی 11 سرباز عراقی را در شرایطی که خواب بودند، کشتند. این پادگان در 120 کیلومتری شمال بغداد، پایتخت کشور عراق قرار داشت. این حمله گروه تروریستی داعش به پادگان حاضر در شمال بعقوبه در استان دیالی، به دلیل مرگ‌بار بودن و نیز گستره قابل توجه کشته شدگان ارتش‌یان عراق کانون توجهات رسانه‌ای و سیاسی را به سوی خود جلب کرده است. حال مساله این است که چه زمینه‌هایی موجب تحرکات جدید داعش بوده و اساسا چرا عملیات مرگ‌بار اخیر در نزدیکی بغداد به وقوع پیوسته است؟

تشدید حملات داعش

با وجود نابودی خلافت خودخوانده داعش و ابوبکر البغدادی در سال 2017 با همت نیروهای حشد الشعبی و ارتش عراق، همچنان بقایا و هسته‌های کوچک این گروه ترویستی در کشور عراق حضور دارند. هسته‌های زیرزمینی این گروه طی سال‌های گذشته بارها نیروهای امنیتی، نیروگاه‌ها و حتی تجمع‌های مردمی و مناطق روستایی را مورد تهاجم قرار داده‌اند اما نکته قابل تامل این است که در ماههای پایانی سال 2021 یعنی همزمان با نهایی شدن زمان خروج اشغال‌گران آمریکایی به شکلی بی‌سابقه فعالیت‌های این گروه در مناطق موسوم به «مورد منازعه» تشدید شده است.

در دو ماه پایانی سال 2021  عناصر مخفی گروهک تروریستی داعش حملات بی سابقه ای را در مناطق شمالی کرکوک و استان نینوی انجام داده‌اند. بنابر گزارش‌های موجود، طی روزهای گذشته در مرزهای مشترک کرکوک و اربیل، پایگاه تیپ ۱۲۶ نیروهای پیشمرگ کرد مورد حمله واقع شده‌اند که منجر به جان باختن 7 نفر و زخمی شدن 5 نفر شده بود.

در این مدت تروریست‌های داعش با حمله به پایگاه تیپ پنجم در نزدیکی منطقه کلاجو در استان سلیمانیه اقلیم کردستان عراق بیش از پنج تن از نیروهای پیشمرگه را کشته و پنج تن دیگر را زخمی کردند. همچنین، به گفته منابع میدانی، در جریان این حمله تروریست ها که در نزدیکی روستای قره سالم از توابع بخش التون کوبری انجام شد ۴ تن از نیروهای پیشمرگ کرد کشته و ۷ تن دیگر زخمی شدند. در حمله‌ای دیگر، عناصر گروهک تروریستی داعش با یورش به یک منزل در روستای خدرجیجه در کوهستان قره‌چوغ، ۱۳ نظامی و غیر نظامی را به شهادت رساندند تا نشان دهند هنوز امکان قدرت نمایی دارند.

در وضعیت جدید نیز شاهد هستیم که داعش پایگاه ارتش عراق در استان دیاله را مورد هدف قرار داده که نتیجه آن جان باختن 11 نفر  از نظامیان عراقی بوده است. بدون تردید، تشدید عملیات داعش و تغییر مکانیزم تهاجمی آن‌ها در مقاطع مختلف وابسته به متغیرها و زمینه‌های خاص است که نیازمند تحلیل و بررسی هستند.

مهیا شدن زمینه تقویت داعش در میانه بحران نیروهای سیاسی عراقی

حمله اخیر داعش به پایگاه نظامیان ارتش عراق در شمال بعقوبه، در شرایطی صورت می‌گیرد که تمرکز اصلی حکمرانی و جریان‌های سیاسی عراقی به موضوع کشمکش بر سر تشکیل دولت جدید بوده است. بدون تردید، همواره فضایی از خلاء و بحران سیاسی، زمینه را برای تحرک گروههای زیرزمینی و تروریستی مهیا کرده است. در فضای کنونی نیز به نظر می‌رسد جنگ بر سر تشکیل کابینه دولت جدید چنین فضایی را برای گروه تروریستی داعش مهیا کرده تا از غافل شدن ارتش عراق به منظور تجدید قوا و تقویت نیروهای خود بهره بگیرد.

در مجموع، اکنون می‌توان اظهار داشت که بحران سیاسی فراگیر شده در بغداد به واسطه زیاده‌خواهی برخی جریان‌های سیاسی، بزرگ‌ترین ضربه را به انسجام و وحدت‌رویه نیروهای نظامی عراقی در مبارزه با تروریسم و به طور خاص گروه تروریستی داعش وارد کرده است. آن‌هایی که امنیت عراق را بازیچه بازی‌های سیاسی خود در جنگ قدرت در منطقه سبز قرار داده‌اند، در وضعیت کنونی نیز عامل اصلی مهیا شدن گروههای تروریستی برای تحرک جدید هستند.

تلفات ارتش و پیشمرگ‌ها در برابر داعش و ناتوانی تروریست‌ها در برابر حشد الشعبی

یکی دیگر از نکات قابل تامل در تحلیل آرایش و چیدمان حمله داعش به نظامیان عراقی، در ارتباط با گریزان بودن این گروه تروریستی از مقابله و مواجهه با نیروهای حشد الشعبی است. در حقیقت، در دو سال گذشته نیروهای حشدالشعبی در مناطق مختلف عراق در سرکوب و نابودی بقایای داعش نقشی پررنگ را ایفا کردند و همین امر موجب شد که با محدود شدن دایره عملیات داعش در مناطق مرکز، شرق و جنوب عراق، این گروه تروریستی نواحی موسوم به مورد منازعه  که به نوعی شاهد خلاء قدرت در آن‌ها هستیم را به عنوان کانون جدید فعالیت های زیرزمینی خود برگزیدند.

نکته قابل تامل در این میان این است که تمامی حملات داعش به گروههای حاضر در حشد الشعبی نه تنها ناکام مانده بلکه بقایای این گروه در مناطق مختلف منهدم شده‌اند. این امر نشان‌گر آن است که بر خلاف ادعای آمریکایی‌ها و ائتلاف موسوم به ضدداعش، نیروهای ارتش عراق و پیشمرگ از آموزش و توانایی کافی برای مقابله با بقایای گروه تروریستی داعش برخوردار نیستند. تلفات بزرگ و قابل توجه آن‌ها در برابر حملات داعش به وضوح نشان‌گر این امر است که نظامیان عراقی قربانی بازی سیاسی سیاست‌مداران نزدیک به واشنگتن هستند.